عفونت ادراری در سالمندان

در این متن به معرفی مختصر و ذکر علل ایجاد عفونت ادراری در سالمندان، راههای تشخیص این مشکل، برخی نکات مراقبتی برای پیشگیری از ابتلا به عفونت ادراری در سالمندان و در نهایت به راههای درمان این مسئله می پردازیم. برای کسب اطلاعات سودمند در این باره با ما همراه باشید.

عفونتهای دستگاه ادراری (UTI) فقط یک ناراحتی در افراد مسن نیست – بلکه میتوانند باعث مشکلات جدی سلامتی شوند. عفونت ادراری هنگامی اتفاق میافتد که باکتریهای مجرای ادراری ، مثانه یا کلیه در ادرار تکثیر میشود. در صورت عدم درمان ، عفونت ادراری می تواند منجر به عفونت حاد یا مزمن کلیه شود، که میتواند به طور دائم به این ارگان های حیاتی آسیب برساند و حتی منجر به نارسایی کلیه شود. این عفونتهای شایع همچنین عامل اصلی بروز عفونتی که عامل بالقوه تهدیدکننده برای جریان خون است، میباشد.

افراد مسن به ویژه در معرض عفونتهای دستگاه ادراری هستند. افراد مسن به دلایل مختلف از جمله حساسیت کلی آنها در برابر عفونتها به دلیل ضعف سیستم ایمنی بدن آسیب پذیر هستند. “هرچه پیرتر میشوید ، پاسخ ایمنی شما تغییر میکند. آن بخشی از پیری طبیعی است. زنان و مردان سالخورده ضعیف شدن عضلات مثانه و کف لگن را تجربه میکنند که این امر میتواند منجر به افزایش احتباس ادرار (تخلیه ناقص مثانه) و بیاختیاری شود. این موارد همه به عفونت کمک میکند.

از نظر تعریف،وجود حداقل ۱۰۰.۰۰۰کلنی میکروبی در هر میلی لیتر نمونه ادرار به عنوان عفونت ادراری شناخته می شود.عفونت ادراری از علل بستری در بیمارستان ها ویکی از عوامل بیماری زایی و مرگ ومیر افراد میباشد.عفونت دستگاه ادراری در همه سنین شایع است، اما سالمندان به دلیل کاهش عملکرد سیستم ایمنی، وضعیت تغذیه ای نا کافی، از بین رفتن مقاومت نسبت به میکروب ها و استفاده از روش های طبی مانند کاتتر ادراری،بیشتر در معرض خطر ابتلا به عفونت های ادراری قرار دارند. عفونت ادراری در افراد سالمند شیوع بالایی دارد و این میزان با افزایش سن در ۶۵ سالگی و بالاتر،افزایش مییابد.

این بیماری یکی از شایع ترین دلایلی است که سالمندان را از آسایشگاه ها به بخش های حاد مراقبتی در بیمارستان میکشاند.

چرا عفونت ادراری در سالمندان رایج تر است؟

افراد سالمند به دلایل زیادی از جمله حساسیت کلی آنها به عفونت ها به دلیل ضعف سیستم ایمنی آسیب پذیرتر هستند.

Anna Dowd، پزشک متخصص پرستاری در بیشتر نواحی شیکاگو و رئیس اسبق کنفرانس ملی پزشکان پرستار می گوید: “هر چه پیرتر می شوید، پاسخ ایمنی بدن شما تغییر می کند. این بخشی از پیری طبیعی است ، “.

بر اساس تحقیقات موسسه ملی بهداشت (NIH)، شرایط زیر می تواند احتمال ابتلا به عفونت ادراری در سالمندان را افزایش دهد:

دیابت
احتباس ادرار (تضعیف عضلات مثانه و کف لگن می تواند منجر به تخلیه ناقص مثانه و بی اختیاری شود.)
استفاده از کاتتر ادرار
بی اختیاری روده (انواع باکتری هایی که به طور معمول در روده یافت می شوند، مانند coli، مسئول ایجاد عفونت ادراری در سالمندان هستند.)
بی اختیاری ادرار
پروستات بزرگ شده
بی حرکتی (به عنوان مثال، کسانی که باید به مدت طولانی در رختخواب دراز بکشند.)
جراحی هر منطقه در اطراف مثانه
سنگ کلیه
افراد مبتلا به بی اختیاری به دلیل تماس تنگاتنگی که با پوشک های بزرگسالان و سایر محصولات بی اختیاری با پوست خود دارند، بیشتر در معرض خطر ابتلا به عفونت ادراری قرار دارند. در حالی که این محصولات می توانند عاملی برای کنترل کثیفی و جلوگیری از خجالت ناشی از اتفاقات مربوط به بی اختیاری باشند، اما می توانند از یک منظر دیگر باکتری ها را به مجرای ادرار وارد کنند.
همچنین زنان بیشتر از مردان مستعد ابتلا به عفونت ادراری هستند زیرا مجرای ادرار زنان بسیار کوتاه تر است و باکتری ها به راحتی می توانند به مثانه راه یابند.

علل بروزعفونت ادراری:

یکی از عوامل تاثیرگذار در عفونت ادراری جنس است،بطوریکه زنان به دلیل کوتاه تر بودن پیشابراه و نزدیکی بیشتر آن به مقعد و واژن بیشتر از مردان به عفونت ادراری مبتلا می شوند.

هرگونه مانع در برابر جریان آزاد ادرار،تومور،سنگ،بزرگی پروستات ودیابت که با بالا رفتن سن به خصوص در سالمندان افزایش مییابد،از دیگر عوامل ایجادکننده عفونت ادراری میباشد.

عواملی که ممکن است در ایجاد عفونت دستگاه ادراری در سالمندان دخیل باشد، شامل میزان بروز بالای بیماری مزمن، زخم های فشاری آلوده به عفونت، عدم تحرک، تخلیه ناکامل مثانه، استفاده از لگن به جای توالت، سوند ادراری ماندگار وکاهش مصرف مایعات میباشد.

افزایش خطر عفونت ادراری با محیط زندگی سالمندان ارتباط مستقیم دارد.یکی از این محیط ها،آسایشگاه ها یا خانه های سالمندان است.

پیری اعصاب مثانه،منجر به تجمع ادرار می شود و این علت یک محیط ایده آل برای رشد باکتری ایجاد می کند.

یائسگی از دیگر عوامل موثر در عفونت ادراری میباشد که علت آن کاهش سطح استروژن میباشد. فعالیت جنسی نیز می تواند ریسک ابتلا به عفونت ادراری را افزایش دهد. افتادگی مثانه نیز خطر ابتلا را افزایش میدهد.

علائم معمول در مورد ابتلا به عفونت ادراری در سالمندان کدامند؟

دفع ادرار مکرر؛بیمار حتی پس از تخلیه مثانه احساس دفع دارد.
احساس سوزش هنگام دفع ادرار
ناراحتی یا فشار در قسمت تحتانی شکم
درد در ناحیه لگن و پشت
تب گهگاهی
تب ولرز
تهوع واستفراغ
در عفونت کلیه ممکن است ادرار خونی و بدبو شود

علائم عفونت ادراری کمتر شناخته شده در سالمندان

افراد مسن دچار به عفونت ادراری ممکن است هیچ یک از علائم مشخص شده در بالا را نشان ندهند زیرا سیستم ایمنی بدن آنها قادر به پاسخ دهی قابل توجهی به عفونت نیست. علاوه بر عدم وجود علائم قابل توجه، بسیاری از سالمندان ناراحتی های بدنی خود را به مراقبان شان بیان نمی کنند یا نمی توانند آن را بیان کنند.

از آنجا که بدن سالمندان به عفونت واکنش متفاوتی نشان می دهد، جستجوی علائم و نشانه های غیرمعمول در مورد ابتلای آنها به عفونت ادراری اهمیت زیادی دارد. ایجاد یک تغییر قابل توجه در وضعیت روانی آنها یکی از علائم عفونت ادراری در سالمندان است، اما طبق گفته موسسه ملی سالمندی (NIA)، این مرحله اغلب با مراحل اولیه زوال عقل یا بیماری آلزایمر اشتباه گرفته می شود.

نشانه های عفونت ادراری در سالمندان شامل علائم زیر است، به خصوص اگر شروع این علائم به صورت ناگهانی باشد:

سردرگمی یا هذیان
تحریک
توهم
سایر تغییرات رفتاری غیرمعمول
مهارتهای حرکتی ضعیف یا از بین رفتن هماهنگی
سرگیجه
افتادن

تغییرات حاد رفتاری و/ یا عملکردی غالباً تنها علائمی است که در افراد مسن مشاهده میشود ، بنابراین باید مراقب این تغییرات ناگهانی در رفتار و وضعیت روانی باشید.

*در سالمندان ممکن است این علائم وجود نداشته باشد،گاهی سالمند بصورت ناگهانی و بدون هیچ علامت بارزی در دستگاه ادراری ، افت سطح هوشیاری پیدا میکند،علامتی که هیچ ارتباطی به عفونت ادراری ندارد؛ به همین دلیل در سالمندان پیدا کردن عامل عفونت کمی دشوار است وامروزه رشته ای از پزشکی را به طب سالمندان اختصاص داده اند. متخصصان طب سالمندی بهتر می توانند به بررسی بیماری های سالمندی بپردازند.

نکاتی برای جلوگیری از ابتلا به عفونت ادراری در سالمندان

داشتن سبک زندگی زیر و ایجاد تغییراتی در بهداشت فردی می تواند به طور قابل توجهی خطر ابتلا به عفونت ادراری در سالمندان را کاهش دهد:

مایعات زیادی بنوشید (هر روز دو تا چهار لیتر آب بخواهید مگر اینکه این مسئله با دستور پزشک مغایرت داشته باشد.)
آب زغال اخته بنوشید یا از قرص های زغال اخته استفاده کنید، اما اگر سابقه شخصی یا خانوادگی ابتلا به سنگ کلیه ندارید، این کار را نکنید.
از مصرف کافئین و الکل، که باعث تحریک مثانه می شوند، اجتناب کنید.
زنان سالمند بایستی دقت داشته باشند که از دوش و یا استفاده از سایر محصولات بهداشتی زنانه دیگر افراد خودداری کنند.
همچنین زنان سالمند بایستی به هنگام استفاده از دستمال توالت، پاک کردن را از سمت جلو به عقب انجام دهند.
اگر بی اختیاری شما چندان حاد نبوده و مسئله مهمی نیست، لباس های زیر نخی دارای قابلیت جریان هوا بپوشید و حداقل روزی یک بار آنها را عوض کنید.
در صورتی که بی اختیاری شما حاد باشد از پوشک های مخصوص بزرگسالان یا سایر محصولات مراقبت شخصی استفاده و پوشک آلوده را سریع و مکرر عوض کنید.
سعی کنید همیشه ناحیه تناسلی را تمیز و خشک نگه دارید.
تایمرها یا سایر ابزار یادآوری را برای سالمندانی که به مشکل اختلالات حافظه یا آلزایمر دچار شده اند تنظیم کنید تا سعی کنند در زمان مناسب از حمام استفاده کنند.

چرا عفونت ادراری درسالمندان افزایش می یابد؟

شرایط زیر افراد مسن را به عفونت ادراری مستعدتر میکند:

دیابت
احتباس ادرار
استفاده از سوند ادرار
بی اختیاری روده
بی اختیاری ادرار
پروستات بزرگشده
عدم تحرک (به عنوان مثال ، کسانی که برای مدت طولانی باید در رختخواب دراز بکشند)
جراحی هر ناحیه اطراف مثانه
سنگ کلیه

درمان عفونت ادراری:

درمان عفونت ادراری در سالمندان

اگر فکر می کنید عزیز شما ممکن است به عفونت ادراری مبتلا شده باشد، برای جلوگیری از عوارض بعدی، سریعاً به پزشک مراجعه کنید. اگر نمی توانید خیلی زود با پزشک مراقبت های اولیه عزیز خود قرار ملاقات بگذارید، استفاده از خدمات یک کلینیک مراقبت های فوری گزینه مناسبی است. برای تشخیص عفونت ادراری، تعیین نوع باکتری در ادرار و انتخاب مناسب ترین آنتی بیوتیک برای درمان، معمولاً آنالیز ادرار و یا کشت ادرار لازم است. اگر این بیماری در اوایل دوره ابتلا به آن تشخیص داده شود، مصرف یک دوره آنتی بیوتیک به طور معمول عفونت را بدون ایجاد هیچ مشکلی از ادرار و مجاری ادراری پاک می کند.

به خاطر داشته باشید که افراد سالمند نیز مستعد ابتلا به بیماری مرتبط با نام باکتریوری بدون علامت هستند که با وجود باکتری در ادرار اما عدم وجود علائم و نشانه های عفونت ادراری مشخص می شود. برآورد شیوع باکتریوری بدون علامت در زنان و مردان بین 65 تا 80 سال 15 درصد یا بیشتر است و در افراد بالای 80 سال به بیش از 40 تا 50 درصد می رسد.

تحقیقات نشان می دهد که بیشتر بیماران مبتلا به باکتریوری بدون علامت دچار عفونت ادراری علامتی از خود نشان نمی دهند، بنابراین استفاده از درمان آنتی بیوتیکی برای آنها مفید نیست. در واقع، استفاده از آنتی بیوتیک می تواند عوارض جانبی نامطلوبی مانند عفونت کلستریدیوم دیفیسیل ایجاد کند و به توسعه باکتری های مقاوم کمک کند. در این موارد پزشک متخصص علائم افراد مبتلا را (در صورت وجود) در نظر می گیرد و نتایج آزمایش را برای تمایز بین UTI و باکتریوری بدون علامت تشخیص می دهد و تشخیص می دهد که آیا درمان لازم است یا خیر.

جهاد دانشگاهی علوم پزشکی شهید بهشتی