بیماری های شایع چشم در سالمندان(بخش دوم)

سومین مشکلات شایع بینایی در دوران سالمندی عبارت است از:

۳) تحلیل رفتگی لکه زرد شبکیه چشم با افزایش سن: بر خلاف سیر تدریجی گلوکوم و کاتاراکت، تحلیل رفتن لکه زرد شبکیه مربوط به افزایش سن، بینایی را در سنین بالا به شدت و به طور ناگهانی کاهش می دهد. این عارضه بر دید مرکزی اثر می گذارد. اگرچه مبتلایان به این بیماری به ندرت نابینا می شوند؛ بسیاری از آنها در خواندن، رانندگی کردن و انجام کارهای روزمره که نیاز به دید مرکزی دارد، دچار مشکل می شوند. شمار افراد مبتلا به این عارضه با افزایش سن بالای ۶۰ سال به صورت قابل توجهی بالا می رود.

در بیماری تحلیل رفتن لکه زرد شبکیه مربوط به افزایش سن در حالی که بقیه بخش های چشم طبیعی است، توانایی بینایی فرد دچار اختلال می شود. لکه زرد در مرکز شبکیه چشم (پرده حساس به نور در پشت چشم شما) قرار دارد. به طور طبیعی هنگامی که شما در حال خواندن هستید، نور روی لکه زرد یا ماکولا متمرکز می شود.

این بیماری به ۲ طریق ممکن است دید شما را مختل می کند. هنگامی سلول های حساس به نور در لکه زرد به تدریج در طول زمان از بین می روند، سطح کمتری از لکه زرد باقی می ماند تا نور متمرکز شده را حس کند. این نوع بیماری را «تحلیل رفتن لکه زرد شبکیه مربوط به افزایش سن خشک» می نامند که بیش از ۹۰ درصد مبتلایان به این بیماری را تشکیل می دهد. اگرچه تحلیل رفتن لکه زرد شبکیه مربوط به افزایش سن خشک را نمی توان درمان کرد، اغلب افراد در این شکل بیماری دید خود را به طور کلی از دست نمی دهند، زیرا آسیب به لکه زرد یا ماکولا در این شکل بیماری بسیار آهسته رخ می دهد.

در شکل دیگر بیماری، تحلیل رفتن لکه زرد شبکیه مربوط به افزایش سن مرطوب، رگ های خونی جدید در پشت شبکیه شروع به رشد می کنند. این رگ های جدید بسیار شکننده هستند و اغلب مایع از آنها نشت می کند. خون و سایر مایعاتی که از این رگ ها نشت می کند، باعث نابودی سریع لکه زرد می شود. اگرچه تنها ۱۰ درصد مبتلایان به تحلیل رفتن لکه زرد شبکیه مربوط به افزایش سن به این شکل بیماری مبتلا هستند، اما ۹۰درصد موارد نابینایی ناشی از این بیماری، مربوط به این شکل آن است.

افراد مبتلا به تحلیل رفتن لکه زرد شبکیه مربوط به افزایش سن خشک، احتمالا متوجه تغییرات بینایی شان نخواهند شد. در طول زمان یک نقطه کور در بینایی مرکزی آنها ایجاد می شود. اما افراد مبتلا به تحلیل رفتن لکه زرد شبکیه مربوط به افزایش سن مرطوب ممکن است به سرعت دچار این نقطه کور شوند.

تحلیل رفتن لکه زرد شبکیه مربوط به افزایش سن مرطوب ممکن است باعث شود خطوط مستقیم، ظاهری منحنی پیدا کنند. در حین معاینه چشم پزشک شما ممکن است یک نمودار شبکه ای خاص را به شما نشان دهد، نحوه دید شما از این شبکه ممکن است به دکتر کمک کند تا تحلیل رفتن لکه زرد شبکیه مربوط به افزایش سن را تشخیص دهد. همچنین پزشک شما ممکن است شبکیه چشم شما را از لحاظ وجود رسوبات زردرنگی به نام دروسن مورد بررسی قرار دهد. وجود دروسن یک نشانه زودرس ابتلا به تحلیل لکه زرد شبکیه مربوط به افزایش سن است.

تحلیل لکه زرد شبکیه مربوط به افزایش سن خشک را نمی توان درمان کرد اما به علت اینکه پیشرفت آن بسیار کند است، اغلب مبتلایان به آن زندگی طبیعی را ادامه می دهند. شمار اندکی از افراد مبتلا به تحلیل رفتن لکه زرد شبکیه مربوط به افزایش سن مرطوب را می توان با جراحی لیزر درمان کرد. لیزر برای بستن رگ های نشت دهنده مورد استفاده قرار می گیرد و ممکن است تا حدی مانع از کاهش بینایی بیشتر بیماران شود.

حدود ۹۰درصد افرادی که نیاز به تعویض عدسی دارند، لنز داخل چشمی را انتخاب می کنند و ۹۰ درصد این افراد پس از عمل، دید پنج دهم یا بیشتر را به دست می آورند.

لنز داخل چشمی، یک لنز شفاف پلاستیکی است که حین جراحی درون چشم کار گذاشته می شود.این لنز نیاز به مراقبت ویژه ای ندارد. دید شما بهتر خواهد شد و وجود این لنز را نیز احساس نخواهید کرد. معدودی از افراد نمی توانند لنز داخل چشمی را تحمل کنند زیرا به ماده سازنده لنز حساس هستند یا ساختمان چشم شان برای کارگذاری لنز مناسب نیست یا بیماری های خاص چشمی دارند.

اغلب افرادی که لنز داخل چشمی را تحمل نمی کنند، از لنز تماسی استفاده می کنند. در صورتی که گذاشتن و برداشتن لنز تماسی برای تان مشکل است، می توانید از لنزهای تماسی نرم که برای مدت طولانی می توان آنها را در چشم گذاشت، استفاده کنید. چشم پزشک شما به طور دوره ای این لنز تماسی را برخواهد داشت و آن را تمیز خواهد کرد. مانند هر لنز تماسی دیگری باید دستورات پزشک درباره استفاده و نگهداری مناسب از این لنزها را هم رعایت کنید.

افرادی که نمی خواهند از لنزهای تماسی استفاده کنند یا چشم هایشان نسبت به زدن لنز حساسیت بیش از حد نشان می دهد، ممکن است استفاده از عینک کاتاراکت را انتخاب کنند. عینک کاتاراکت نسبت به عینک معمولی، به نحوی متفاوت، دید را تصحیح می کند. بزرگ نمایی قوی آن (۲۰ تا ۳۵ درصد) ممکن است باعث شود در قضاوت در مورد فاصله ها دچار اشکال شوید و دید محیطی یا کناری تان کج و معوج شود. تا زمانی که به این تغییرات عادت کنید، باید در هنگام رانندگی یا فعالیت های دقیق دیگر احتیاط به خرج دهید.

۴) رتینوپاتی دیابتی (آسیب شبکیه ناشی از دیابت)آخرین بیماری مهم از مجموعه بیماری های چشمی مربوط به سن که اغلب علایم آن نادیده گرفته می شود، رتینوپاتی دیابتی یا آسیب شبکیه چشم ناشی از دیابت است. این اختلال که بالقوه می تواند به نابینایی بینجامد، یک عارضه دیابتی است.

دیابت باعث ایجاد تغییرات غیرطبیعی در رگ های خونی در سراسر بدن می شود، از جمله در رگ های شبکیه. در رتینوپاتی دیابتی لکه زرد یا ماکولای شبکیه آسیب نمی بیند، اما رگ های خونی شبکیه شروع به نشت کردن می کنند و در جایی که نباید وجود داشته باشند، رشد می کنند. گاهی این رگ های خونی جدید ـ که بسیار شکننده هستندـ پاره می شوند و خون ریزی می کنند.

این خون ریزی باعث کدر شدن زجاجیه (ماده ژله ای درون کره چشم) می شود که در شرایط معمول باید، شفاف باشد. همچنین در روند بهبودی این عروق خونی پاره شده، دیواره آنها منقبض می شود و پرده شبکیه از جای طبیعی خود کنده می شود. خوشبختانه جراحی لیزر برای آسیب شبکیه ناشی از دیابت احتمال حفظ بینایی افرادی را که به این عارضه دچار شده اند، افزایش داده است. ۴۰ سال پیش فردی که دچار رتینوپاتی دیابتی بود با احتمال ۵۰ درصد در طول ۵ سال نابینا می شد اما امروز این رقم به ۵ درصد کاهش یافته است. آنچه برای بیماران دیابتی مهم است، کنترل میزان قند خون و معاینه های منظم چشم است.

بررسی ها نشان داده اند که کنترل دقیق تر قند خون شروع و پیشرفت رتینوپاتی دیابتی را کند خواهد کرد و بنابراین نیاز به جراحی با لیزر را کاهش خواهد داد. اخیرا داروهایی تحت آزمایش بوده اند تا از دست رفتن ابتدایی سلول ها در دیواره های رگ های خونی شبکیه را که باعث نشت خون می شود، متوقف کنند. بررسی هایی هم در حال انجام است تا آنزیم هایی را که رشد رگ های خونی جدید در شبکیه را تحریک می کنند، متوقف کنند.

در مجموع در مورد هر چهار بیماری که ذکر شد، توصیه برای پیشگیری یا کاهش اثر آنها مشابه است؛ به طور مرتب برای معاینه چشم کامل به نزد پزشک بروید تا این مشکلات به طور زودرس شناسایی و درمان شوند. زیرا این چهار بیماری در بسیاری موارد پنهانی پیشرفت می کنند یا علایم آنها نادیده گرفته می شود، بنابراین تنها راه نجات بینایی شما معاینه چشم به وسیله پزشک است.