ورم زانو (التهاب زانو) چیست و چه راه هایی برای درمان دارد؟
ورم زانو که گاهی اوقات از آن با اصطلاح متداول «آب آوردن زانو» و واژه پزشکی افیوژن (تجمع مایع) نیز یاد می شود می تواند پیامد صدمه دیدن، استفاده بیش از اندازه یا بیماری باشد .ورم مفصل زانو عملکرد و انعطاف پذیری زانو را محدود می کند. برای مثال بیمار مبتلا به علائم آب آوردن زانو به دشواری می تواند زانوی متورم را کاملا خم یا صاف کند و در زمان دراز کردن و بی حرکتی پا زانو معمولا ۱۵ تا ۲۵ درجه خمیدگی دارد. ورم زانو با توجه به عارضه اصلی دامن زننده به این شرایط در برخی موارد با هیچ علامت دیگری همراه نیست و برعکس گاهی دردناک و قرمز است و زانو توانایی تحمل وزن بدن را ندارد .
علت آب آوردن زانو خواه اندکی بیمار را آزار دهد، خواهد او را دچار دردی توان فرسا سازد باید مشخص شود و علائم آن به منظور تخفیف مشکلات آتی درمان شود ورم مزمن یا طولانی مدت می تواند به آسیب بافت مفصل، تحلیل و فروپاشی غضروف و نرمی استخوان بیانجامد، بنابراین در درمان آن نباید اهمال شود .
علائم ورم زانو چیست؟
علائم و نشانه‌های آب آوردن زانو به طور کلی به شرح زیر است:
- تورم: جمع شدن آب اضافه در زانو باعث پف کردن و متورم شدن این ناحیه می‌شود؛ به‌خصوص اگر زانوی آب‌آورده را با زانوی طبیعی مقایسه کنید، این موضوع مشهودتر و محسوس‌تر هم خواهد بود.
- سفت شدن زانو: با جمع شدن آب در زانو، امکان خم و راست کردن آن سخت می‌شود.
- زانو درد: بنا به ریشه و علت آب آوردن زانو، تحمل وزن بدن برای زانو غیرممکن یا بسیار دشوار می‌شود.
تشخیص ورم زانو
احتمالاً پزشک با شرح حال دقیق و معاینه جسمی شروع می کند. پس از آن احتمالاً برای تعیین مشکل اصلی که باعث تورم زانو شده، به آزمایشاتی نیاز دارید.
تست های تصویربرداری جهت تشخیص ورم زانو
- تست های تصویربرداری می تواند به نشان دادن محل دقیق مشکل کمک کند. گزینه ها عبارتند از:
- اشعه ایکس: اشعه ایکس می تواند استخوان های شکسته یا دررفته را رد کند و تشخیص دهد که آیا شما آرتریت دارید یا خیر.
- سونوگرافی: این آزمایش می تواند آرتریت یا اختلالات موثر بر روی تاندون ها یا رباط ها را بررسی کند.
- MRI: این آزمایش می تواند صدمات تاندون ، رباط و بافت نرم را که در اشعه X قابل مشاهده نیستند ، تشخیص دهد.
آسپیراسیون مفصلی( آرتروسنتز):
پزشک مایعات را از داخل زانوی شما خارج می کند تا موارد زیر را بررسی کند:
- خون ، که ممکن است ناشی از صدمات یا اختلالات خونریزی باشد
- باکتری هایی که ممکن است باعث عفونت شوند
- کریستالهای متداول نقرس یا نقرس کاذب
چه زمانی برای درمان ورم زانو باید به پزشک مراجعه شود؟
در موارد زیر باید به پزشک مراجعه شود:
- مسکن‌ها و داروهای آرام‌بخشی که پزشک تجویز کرده یا خودتان از داروخانه تهیه کرده‌اید، به کاهش درد زانو کمکی نمی‌کنند.
- زمانی‌که یکی از زانوها نسبت به زانوی دیگری که سالم است، قرمز می‌شود و احساس گرما و گُرگرفتگی در آن حس می‌کنید.
دلایل آب آوردن زانو چیست؟
دلایل متنوعی می‌توانند موجب بروز این مشکل در ناحیه زانو شوند. مثلا گاهی بیماری‌های مختلف یا ضربه و جراحت باعث تجمع آب در زانو می‌شود.
ضربه و جراحت: ضربه و آسیب دیدن هر بخش از زانو می‌تواند موجب جمع شدن آب در نواحی مفصل شود. از جمله جراحت‌ها و ضرباتی که باعث تجمع آب در زانو می‌شود، باید به موارد زیر اشاره کرد:
- پارگی رباط صلیبی داخلی (ACL)
- پارگی غضروف (منیسک زانو)
- آسیب‌دیدگی به دلیل کار کشیدن زیاد از پا
- شکستگی استخوان‌ها
- بیماری‌ها و مشکلات جسمانی
بیماری و مشکلات جسمی: بعضی از بیماری‌ها و مشکلات جسمی پنهان هم می‌تواند باعث آب آوردن زانو شود. مثلا:
- آرتروز
- عفونت
- نقرس
- انواع کیست
- انواع تومور
- روماتیسم مفصلی
عوامل خطر در ورم زانو
- سن: احتمال ایجاد زانوی متورم مرتبط با آرتروز با افزایش سن افزایش می یابد.
- ورزش ها: افرادی که ورزش هایی انجام می دهند که شامل پیچاندن زانو است مانند بسکتبال ، بیشتر احتمال دارد انواع آسیب دیدگی زانو که باعث تورم می شود را تجربه کنند.
- چاقی: اضافه وزن استرس بیشتری را روی مفصل زانو ایجاد می کند و به تخریب بافت و مفاصل زانو کمک می کند که می تواند منجر به تورم زانو شود. چاقی خطر ابتلا به آرتروز، یکی از شایع ترین دلایل ورم های زانو را افزایش می دهد.
جلوگیری از آب آوردن زانو چگونه است؟
تورم زانو و تجمع آب در آن معمولا به خاطر ضربه یا وجود یک مشکل جسمانی است. برای مدیریت وضعیت سلامت عمومی و جلوگیری از آسیب‌دیدگی:
- ماهیچه‌های اطراف زانوها را تقویت کنید. قوی بودن مفاصل و ماهیچه‌ها باعث دفع فشارهای وارد بر زانو می‌شود.
- ورزش‌های سبک انجام بدهید: انجام ورزش‌های سبکی مانند ایروبیک در آب و شنا مانع از وارد شدن فشارهای سنگین و مداوم بر مفاصل زانو می‌شود.
- تعادل وزن خود را حفظ کنید: اضافه وزن باعث فشار آمدن به زانوها و آب آوردن زانو می‌شود.
- سن: با افزایش سن، احتمال آب آوردن زانو به خاطر ابتلا به روماتیسم مفصلی بیشتر می‌شود.
- ورزش: ورزش‌هایی مانند بسکتبال که با احتمال پیچ‌خوردگی زانو همراه هستند هم بیشتر در معرض تورم زانو و آسیب‌دیدگی هستند.
- چاقی: وزن زیاد هم به بافت و مفصل زانو فشار وارد می‌کند و موجب تجمع آب در این قسمت بدن می‌شود. چاقی خطر ابتلا به آرتروز را هم افزایش می‌دهد.
درمان آب آوردگی زانو چگونه است؟
با توجه به سابقه ابتلا به مشکل آب‌آوردگی زانو، شدت تورم و علت آن، درمان این مشکل متفاوت خواهد بود. برای درمان آب آوردن زانو، معمولا یا آب را خارج می‌کنند یا داروهای ضددرد و مسکن برای بیمار تجویز می‌شود.
- داروها
اگر مسکن‌های بدون نسخه‌ای که مصرف کرده‌اید، افاقه نکرده‌اند باید پزشک معالج به سراغ تجویز مسکن‌های خوراکی دیگر برود. برای التیام التهاب، داروهای کورتیکواستروئیدی مانند پردنیزون (prednisone) تجویز می‌شود. انواع دیگر داروهای استروئیدی هم مستقیما به مفصل زانو تزریق می‌شوند.
- جراحی و روش‌های دیگر درمان
درمان مشکلات ریشه‌ای زانو نیاز به اقدامات زیر دارد:
- بزل مفصل: خارج کردن مایعات از زانو باعث التیام بخشیدن و کاهش فشار بر زانو می‌شود. بعد از خروج مایع از زانو، پزشک با تزریق کورتیکواستروئید به مفصل، التهاب را از بین می‌برد.
- آرتروسکوپی: لوله باریکی موسوم به آرتروسکوپ از طریق برشی باریک وارد زانو می‌شود. ابزارهایی که به آرتروسکوپ متصل هستند، بافت‌های هم بند را از بین می‌برند و زانو را درمان می‌کنند.
- جایگزینی زانو: اگر تحمل وزن بدن برای زانوها دشوار باشد، نیاز به عمل جایگزینی زانو به وجود خواهد آمد.
تمرین‌هایی برای تقویت و بهبود عملکرد زانو در کنار فیزیوتراپی هم معمولا تجویز می‌شود.
- تغییر سبک زندگی و درمان‌های خانگی
مراقبت از خود هنگام تورم زانو شامل موارد زیر است:
استراحت: حد امکان از فعالیت هایی با تحمل وزن خودداری کنید.
یخ و ارتفاع دادن: برای کنترل درد و تورم ، هر دو تا چهار ساعت 15 تا 20 دقیقه یخ را روی زانوی خود بمالید. وقتی زانوی خود را یخ می زنید ، زانوی خود را بالاتر از سطح قلب خود قرار دهید ، و برای راحتی از بالش استفاده کنید.
مسکن ها: داروهای بدون نسخه مانند استامینوفن یا ایبوپروفن می توانند به کاهش درد زانو کمک کنند.
چه انتظاری از پزشک دارید:
پزشک شما احتمالاً تعدادی سؤال از شما خواهد پرسید. آماده بودن برای پاسخگویی به آنها ممکن است زمان بیشتری به نکاتی که می خواهید در مورد آنها به طور عمیق بحث کنید ، بدهد. ممکن است از شما سؤال شود:
آیا اخیراً زانوی خود را زخمی کرده اید؟ در این صورت ، جراحات را با جزئیات شرح دهید.
- آیا زانوی شما “قفل” می شود یا احساس ناپایداری می کند؟
- آیا زانوی شما احساس گرمی دارد یا قرمز به نظر می رسد؟ تب دارید؟
- آیا ورزش تفریحی بازی می کنید؟ اگر چنین است ، چه ورزشی؟
- آیا شما آرتروز مفاصل دارید؟
- آیا سابقه خانوادگی در زمینه بیماری خود ایمنی دارید؟
سوالاتی که باید از پزشک خود درباره ورم زانو بپرسید
- محتمل ترین دلیل علایم من چیست؟
- به چه نوع تست هایی نیاز دارم؟
- چه درمانی وجود دارد؟
- شرایط بیماری دیگری نیز دارم. چگونه می توانم به بهترین وجه آنها را مدیریت کنم؟