مشکلات شایع دهان و دندان در سالمندان

مشکلات شایع دهان و دندان در سالمندان از جمله مسئله هایی است که پزشکان می توانند با ترویج اقدامات پیشگیرانه و رفتارهای سالم به بهبود آن در میان این جمعیت کمک کنند.

این واقعیت که سریعترین رشد جمعیت آمریکا متعلق به بزرگسالان 65 سال و بالاتر است، در حال تغییر دادن مشخصات جمعیتی علم دندانپزشکی می باشد. بنابراین متخصصان بهداشت دهان و دندان باید در زمینه مراقبت از این جمعیت به روز باشند تا بتوانند به آنها در پیشگیری و برطرف کردن مشکلات شایع دهان و دندان در سالمندان کمک کنند.

در حالی که سن به تنهایی عامل اصلی در کاهش سلامت دندان نیست، اما بیماری های سیستمیک و درمان های متناظر با آنها در افراد سالمند می توانند بر سلامت و عملکرد دهان تأثیر بگذارند. عامل مهم دیگر در سلامت دهان و دندان میزان استقلال بیمار است، که بر توانایی او در حفظ بهداشت دهان و دندان بسیار تأثیر می گذارد. مشکلات شایع دهان و دندان در سالمندان کم توان جسمی و همچنین افراد با وضعیت اقتصادی-اجتماعی پایین تر، نسبت به سایر افراد بیشتر دیده می شود.

در مقایسه با نسل های گذشته، درصد بیشتری از افراد مسن امروزی دندان طبیعی خود را حفظ می کنند و در نتیجه، مراقبت از دهان و دندان برای بزرگسالان مسن در حال حاضر شامل روش های پریودنتال و ترمیم و همچنین زیبایی و کاشت است.

آنچه مسلم است، جمعیت سالمند در حال افزایش است و خطر بیماری های دهان و دندان از جمله، پوسیدگی، پریودنتیت، از دست دادن دندان، عفونت های قارچی، ضایعات خوش خیم بافت نرم و ضایعات بدخیم دهانی در حال گسترش اند. در نتیجه، متخصصان دندانپزشکی باید آمادگی لازم را برای ارائه درمان و آموزش موثر در مورد اقدامات پیشگیرانه داشته باشند.

ظاهر و ساختار

مشکلات شایع دهان و دندان در سالمندان در اغلب موارد مشکلاتی هستند که بر ظاهر و ساختار دندانها تأثیرگذارند. دندان ها با افزایش سن به دلیل تغییر در ضخامت عاج زیرین، تیره می شوند. مینا تحت لک، خرد شدن و ترک خوردگی قرار می گیرد و در نتیجه دچار شکستگی می شود. در این مورد سایش غیر طبیعی می تواند  به تغییر ظاهر دندان کمک کند. بروز پوسیدگی ریشه در بیماران بالای 60 سال دو برابر افراد 30 ساله است و بیش از 64٪ افراد بالای 80 سال دچار پوسیدگی ریشه هستند. این مشکل از مشکلات شایع دهان و دندان در سالمندان به دلیل عواملی مانند افزایش رکود لثه، جریان ناکافی بزاقی، رعایت کمتر بهداشت دهان و دندان و کاهش مهارت های حرکتی اتفاق می افتد. لوازم پروتز نامناسب نیز برای سلامتی دهان مضر هستند. بسیاری از بزرگسالان مسن در جویدن مشکل دارند و بنابراین رژیم خود را از قندهای پیچیده به ساده تغییر می دهند، که این امر عمیقا بر خطر پوسیدگی تأثیر می گذارد.

درمان پوسیدگی در مورد افراد سالمند نیز مانند سایر جمعیت بیماران است. بهداشت منظم دهان و دندان، مراقبت های حرفه ای دندانپزشکی، قرار گرفتن در معرض فلوراید مداوم (هم در محل کار و هم در خانه)، استفاده از فن آوری های کلسیم فسفات و استفاده از مواد ترمیمی آزاد کننده فلوراید (مانند گلاس آینومر)، همه روش های مفیدی برای جلوگیری و درمان مشکلات شایع دهان و دندان در سالمندان هستند. در این مورد بیماران با مهارت محدود و کم توان نیز ممکن است از کمک های بهداشت دهان و دندان مانند مسواک های قدرتمند و دستگاه های نگهدارنده نخ دندان بهره مند شوند.

بهداشت پریودنتال

سلامت پریودنتال تحت تأثیر عوامل مختلفی از جمله مسائل مربوط به سلامت سیستمیک، استفاده از دارو و بهداشت نامناسب دهان و دندان است. از آنجا که این عوامل معمولاً در بزرگسالان مسن دیده می شود، این جمعیت معمولاً دچار رکود لثه و از بین رفتن اتصال پریودنتال و حمایت استخوانی می شوند. داروهایی مانند داروهای كاهش فشار خون كانال كلسیم، فنی توئین (داروی ضد تشنج) و سیكلوسپورین (سرکوب كننده سیستم ایمنی)، اغلب با بزرگ شدن لثه همراه هستند. پریودنتیت علاوه بر ارتباط آن با شرایط سیستمیک بهداشتی، می تواند باعث مشکلات شایع دهان و دندان در سالمندان به صورت موضعی، مانند بدبویی نفس یا از دست دادن دندان شود که در نهایت به مشکل خوردن و بلع منجر می شوند.

پریودنتال از جمله مشکلات شایع دهان و دندان در سالمندان است که می توان با رعایت بهداشت دهان و دندان مداوم و مراقبت های منظم و حرفه ای از دندان از آن پیشگیری کرد. از آنجا که عفونت و التهاب پریودنتال با بیماری های سیستمیک ارتباط برقرار می کنند، حفظ بهداشت دهان و دندان ضروری است. در این زمینه چون مشکلات پزشکی و سلامتی (مانند آرتروز) می توانند مانع تلاش برای کنترل پلاک شوند، متخصصان دندانپزشکی باید دستورالعمل های بهداشت دهان و دندان از جمله راهنمایی در مورد استفاده از کمک های مناسب را به بیماران ارائه دهند. این اطلاعات همچنین باید با مراقبین بیمار به اشتراک گذاشته شود.

خشکی دهان

کاهش سطح یا عدم وجود بزاق می تواند به طور قابل توجهی کیفیت زندگی بیماران را تحت تأثیر قرار دهد. این مورد از مشکلات شایع دهان و دندان در سالمندان بیشتر در زنان سالمند دیده می شود. شیپ و همکارانش تخمین زده اند که تقریباً 30٪ آمریکایی های 65 سال و بالاتر خشکی دهان را تجربه می کنند، گرچه پیری به خودی خود دلیل این امر نیست.

خشکی دهان یک عارضه جانبی شایع در مورد 80٪ داروها است؛ بسیاری از داروهای ضد کولینرژیک، داروهای ضد افسردگی، داروهای ضد روان پریشی، داروهای ادرار آور، ضد فشار خون، آرامبخش، داروهای ضد اضطراب، شل کننده های عضلانی، داروهای ضد درد، آنتی هیستامین ها و داروهای سیتوتوکسیک می توانند باعث خشکی دهان شوند، همچنین داروهای تجویز شده برای بیماری پارکینسون، بی اختیاری و ترک سیگار و سرطان گردن می تواند به غدد بزاقی آسیب برساند و منجر به خشکی دهان گذرا یا دائمی شود. علاوه بر این، بیماران مبتلا به دیابت با ضعف مدیریت شده مستعد ابتلا به خشکی دهان هستند.

شایع ترین علائم مرتبط با کاهش جریان بزاقی و خشکی دهان، احساس درد یا سوزش در حفره دهان، تغییر طعم و نیاز به خوردن جرعه آب هنگام بلعیدن مواد غذایی است. کاهش جریان بزاقی خطر پوسیدگی دندان و بروز انواع عفونت ها را افزایش می دهد. خشکی دهان همچنین می تواند بر پایداری پروتزهای دندانی تأثیر بگذارد. بیماران مبتلا اغلب از خشکی لب، بوی بد دهان، مشکلات جویدن و مشکل خواب و گفتار شکایت دارند.

روش کلی برای درمان بیماران مبتلا به خشکی دهان ارائه راه حل هایی برای برطرف کردن علایم و جلوگیری از عوارض دهانی است. اگر علائم ناشی از استفاده از دارو است، باید با پزشک اصلی بیمار مشورت شود تا ببیند آیا دارو یا دوز دارو اصلاح می شود یا خیر.

حفظ هیدراتاسیون با نوشیدن مداوم آب یا نگه داشتن قطعات یخ در این مورد از مشکلات شایع دهان و دندان در سالمندان برای برخی از بیماران سودمند خواهد بود. همچنین از مصرف غذاها و نوشیدنی هایی که باعث از دست دادن آب دهان در مخاط دهان می شوند، مانند الکل، باید خودداری شود. انواع محصولات جایگزین بزاق بدون نسخه، مانند آدامس های بدون قند، دهانشویه ها و اسپری ها می توانند به کاهش علائم کمک کنند. عوامل کولینرژیک نیز ممکن است به نفع بیماران باشد. رعایت بهداشت مطلوب دهان و اجتناب از غذاهای پوسیدگی زا می تواند به جلوگیری از عوارض دندان کمک کند. کاربرد موضعی فن آوری های فلوراید و کلسیم فسفات همچنین می تواند به جلوگیری از پوسیدگی دندان کمک کند.

کاندیدیازیس

کاندیدا یک میکرو فلورا رایج است که در حفره دهان حدود 60٪ از بزرگسالان سالم یافت می شود. برخی عوامل باعث رشد بیش از حد این ارگانیسم ها و منجر به کاندیدیازیس می شوند. شایعترین دلایل آن خشکی دهان، تحریک دندان مصنوعی، مصرف دخانیات و استنشاق استروئیدی است. بسیاری از فاکتورهای سیستمیک احتمال این عفونت را افزایش می دهند، از جمله استفاده از کورتیکواستروئید سیستمیک، شیمی درمانی، پرتودرمانی، اختلالات غدد درون ریز، سوء تغذیه و استفاده از آنتی بیوتیک ها. نمایش بالینی کاندیدیازیس دهان متفاوت است، زیرا ممکن است این مشکل از مشکلات شایع دهان و دندان در سالمندان به صورت سفید، قرمز، یا تغییرات سطح سفید و قرمز مخلوط شده ظاهر شود. علایم بالینی علاوه بر تغییر رنگ می توانند شامل احساس سوزش تا تغییر طعم در دهان باشند. شایعترین علایم پلاکهای سفید و کشک مانند است که می توانند با گازی به نام کاندیدیاز کاذب غشایی یا برفک پاک شوند. در بیماران مبتلا به پروتزهای دندانی، کاندیدیازیس ممکن است به صورت یک ضایعه مسطح یا قرمز سنگریزه در زیر دندان مصنوعی ظاهر شود (به عنوان مثال، استوماتیت دندان مصنوعی). گلوسیت رومبوی میانی، نوعی کاندیدیازیس اریتماتو، یک ضایعه بدون علامت است که سطح پشتی خلفی زبان را تحت تأثیر قرار می دهد.

کاندیدیازیس از جمله مشکلات شایع دهان و دندان در سالمندان است که معمولاً می توان آن را بر اساس شرح حال بیمار و علایم بالینی آن تشخیص داد. در صورت نیاز می توان برای تأیید تشخیص، اسمیر سیتولوژیک ضایعه را انجام داد. نمونه برداری و کشت بافت نیز ممکن است در ایجاد تشخیص کمک کند. درمان کاندیدیازیس شامل استفاده از ضد قارچ موضعی یا سیستمیک است. به طور معمول، عوامل موضعی مانند سوسپانسیون خوراکی نیستاتین یا تروچ کلوتریمازول موثر هستند. برای بیماران مبتلا به استوماتیت پروتز می توان یک ضد قارچ موضعی را روی مخاط پوشانده شده توسط پروتز و پایه پروتز قرار داد. به دارندگان پروتز باید یادآوری شود که پروتزهای دندانی را در شب برداشته و مرتباً آنها را تمیز کنند.