مراقبت از بیمار مبتلا به سکته مغزی
سکته مغزی از علل اصلی مرگ و میر و ناتوانی در سراسر جهان می باشد و بزرگترین علت ناتوانی در بیشتر کشورها است.
با پیشگیری اولیه از سکته مغزی تا حدودی می توان ازبروز آن جلوگیری کرد،اما اکثرروشهای پیشگیری کامل نیست و باتوجه به تمرکز سیستم های بهداشتی بر پیشگیری های اولیه و ثانویه، سکته مغزی هنوز هم رخ می دهد و حتی با بهترین و کامل ترین مراقبتهای پزشکی در دوران حاد سکته مغزی، از لحاظ آماری در کمتر از یک نفر ازسه نفر سکته مغزی بهبودی کامل رخ می دهد و در بیماران سکته مغزی که زنده می مانند، درجاتی از ناتوانی باقی می ماند که نیازمند اقدامات توانبخشی می باشند.
نقش توانبخشی در بهبود سکته مغزی
شواهد زیادی وجود دارند که نشان می دهند توانبخشی نقش مهمی در به ثمر رسیدن نتایج درمان سکته مغزی به عهده دارد.
توانبخشی بیمار هرچه سریعتر شروع شود، ناتوانی حاصل از سکته مغزی کمتر خواهد بود. توانبخشی سکته مغزی بلافاصله بعد از تشخیص و کنترل شدن مشکلات تهدید کننده زندگی آغاز می شود.
توان بخشی بعد از سکته مغزی خاصیت نوروپلاستیسیتی سیستم عصبی بعد از آسیب را در جهت صحیح هدایت می کند. در زمان های اولیه پس از آسیب ( به ویژه در 6 ماه اول) نوروپلاستیسیتی بیشتر است و لذا درمان توان بخشی باید در اسرع وقت آغاز شود.
تیم درمانی توانبخشی شامل موارد زیر می باشد
نورولوژیست، متخصص طب فیزیک و توانبخشی، فیزیوتراپیست، کاردرمانگر، گفتاردرمانگر، روانشناس و مددکار اجتماعی آموزش دیده به عنوان اعضا اصلی تیم و کارشناس ارتز و پروتز، اپتومتریست،شنوایی شناس، اورولوژیست و دیگر متخصصین پزشکی مرتبط در صورت نیازبه عنوان تیم مشاور ، به ارایه خدمات به بیماران سکته مغزی خواهند پرداخت.
فیزیوتراپی در سکته مغزی
هدف از فیزیوتراپی در بیمار مبتلا به سکته مغزی، بهبود در عملکرد سیستم حرکتی و بهبود عملکرد فیزیکی شامل راه رفتن، تعادل، انعطاف پذیری مفاصل، بازگرداندان قدرت عضلانی، کاهش درد و پیشگیری از عوارض حاصل از بی حرکتی ناشی از سکته مغزی می باشد.
کاردرمانی در سکته مغزی
هدف از کاردرمانی در بیماران مبتلا به سکته مغزی، افزایش میزان استقلال، افزایش کارایی بیمار، ارتقا سطح ایمنی در انجام کارهای روزمره و بهبود عملکرد اجتماعی و کاهش ناتوانی بیمار می باشد.
گفتاردرمانی در سکته مغزی
هدف از گفتاردرمانی در بیمار مبتلا به سکته مغزی، بهبود ارتباط کلامی بیمار، بهبود وضعیت بلع جهت پیشگیری از عفونت های ثانویه و… می باشد.
پیشگیری از عوارض ثانویه سکته مغزی
عوارض ثانویه سکته مغزی عبارتند از مشکلات بلع دهانی-حلقی، زمین خوردن و سقوط، ترومبوز ورید عمقی، ادم، آسیب و درد شانه و اندام فوقانی، کاهش دامنه حرکتی و خشکی مفاصل، زخم بسترو…
پیشگیری از زخم بستر در بیمار سکته مغزی
به دنبال سکته مغزی، در اثر تغییر در سطح هوشیاری، اختلالات حس و فلج بدن، بیمار در معرض خطر زخم بستر قرار می‌گیرد.
وارد آمدن فشار زیاد در کوتاه مدت یا فشارکم در بلند مدت، اختلالات گردش خون و بی اختیاری ادرار می توانند منجر به ایجاد زخم بستر گردند.
پیشگیری از زخم بستر در بیمار سکته مغزی
- مشاهده و ثبت روزانه وضعیت پوست بیمار در مناطق پرخطر مانند قوزک ها، پاشنه ، آرنج و…
- رعایت بهداشت پوست، خشک نگه داشتن ملحفه و لباس بیمار
- صاف بودن ملحفه و تمیز کردن آن از خرده های تیز غذا و مواد مشابه
- استفاده از تشک مواج
- تغییر وضعیت دادن بیمار، هر2 تا 3 ساعت
- پیشگیری از ساییده شدن پوست و پرهیز از کشیدن بیمار روی تخت یا زمین
کاهش دامنه حرکت مفاصل و خشکی مفصل در سکته مغزی
در اثر سکته مغزی و به دنبال کاهش تحرک بیمار و فلج اندام ها، به ویژه در سالمندان، خطر محدود شدن دامنه حرکات مفاصل، کنتراکچر و آتروفی عضلات (تحلیل عضله) وجود دارد.
پیشگیری از کاهش دامنه حرکات در بیمار مبتلا به سکته مغزی
- حفظ دامنه حرکات مفاصل اندام تحتانی و فوقانی از طریق انجام حرکات غیرفعال(با کمک کاردرمانگر)
- تشویق بیمار به انجام حرکات ارادی مفاصل بخصوص در نیمه درگیر بدن
- کشش روزانه اندام ها و بهره مندی از خدمات فیزیوتراپی و کاردرمانی
درد و آسیب شانه در سکته مغزی
حدود یک چهارم از بیماران مبتلا به سکته مغزی در 6 ماه اول پس از سکته دچار درد شانه می‌شوند. در دوران بستری سکته مغزی درد شانه به علل مختلفی بروز می‌کند.
پیشگیری از درد شانه در بیمار مبتلا به سکته مغزی
- استفاده از خدمات فیزیوتراپی
- استفاده از خدمات کاردرمانی
- حفظ دامنه حرکات شانه
- پرهیز از تکرار زیاد و خشن آمیز حرکات شانه به سمت بالا یا پایین
- آگاه نمودن بیمار در خصوص آویزان نبودن دست از کنار تخت حین استراحت و حمایت کردن دست حین جابجایی با ویلچر(فیکس کردن دست مبتلا روی دسته ویلچر
ترومبوز ورید عمقی در سکته مغزی
در اثر کاهش سطح فعالیت بیمار و فلج اندام‌ها، بیماران سکته مغزی مستعد ابتلا به ترومبوز ورید عمقی و آمبولی ریوی می‌باشند.
پیشگیری از ترومبوز وریدی
-استفاده از جوراب‌های الاستیک فشاری
-حرکت فعال اندام تحتانی
-بهره مندی از دستگاه‌های پیشرفته در این زمینه
ادم یا ورم اندام ها در سکته مغزی
ادم به دلایل مختلفی از جمله بیماری قلبی، کلیوی، کبدی، مشکلات سیستم لنفاتیک و ترومبوز ورید عمقی ایجاد می شود.
در سکته مغزی به دنبال بی حرکتی، ممکن است ادم ناشی از بی حرکی و فلج عضلانی رخ دهد. از عوارض ادم می توان درد، خشکی اندام و آسیب پوستی را نام برد.
پیشگیری از ادم (ورم)
-حرکت دادن اندام ها
-وضعیت دهی اندام مبتلا، بالاتر از سطح قلب
-ماساژ اندام
-استفاده از جوراب و دستکش های فشاری
-فیزیوتراپی
-کاردرمانی
سقوط به دنبال سکته مغزی
یکی از عوارض شایع در بیماران مبتلا به سکته مغزی سقوط است. مهمترین عارضه سقوط شکستگی بخصوص در ناحیه لگن می باشد.
به دنبال سقوط سطح فعالیت بیمار کمتر از قبل شده و وابستگی بیمار بیشتر شده و بیمار افسرده و منزوی می گردد.
پیشگیری از سقوط
رفع اختلالات بینایی
آموزش تمرینات تعادلی
استفاده از وسایل کمکی برای راه رفتن
تقویت عضلات
می توانید جهت بهره مندی از خدمات فیزیوتراپی، کاردرمانی، گفتاردرمانی و… در منزل با ما تماس بگیرید.