بیماری پارکینسون چیست و نقش ورزش درآن چگونه است؟
بیماری پارکینسون،یک اختلال تحلیل برنده عصبی شدید و پیشرونده در سیستم اعصاب مرکزی است.این بیماری یک اختلال مزمن و تخریب کننده عصبی است که در سراسر جهان و در تمام گروه های قومی و در هر دو جنس رخ می دهد وپس از آلزایمر به عنوان دومین بیماری تخریب کننده عصبی رایج در بین افراد شناخته می شود.در این بیماری سلول های سازنده دوپامین تخریب می شوند ومیزان دوپامین کاهش می یابد، در نتیجه مغز پیام های لازم درمورد چگونگی حرکت وزمان حرکت را دریافت نمی کند واین امر باعث از بین رفتن تدریجی کنترل عضلات می شود.
بیماری پارکینسون یک اختلال مغزی پیشرونده است، به این معنی که علائم در ابتدا خفیف هستند و به تدریج با پیشرفت سیر بیماری علائم بیماری تشدید می شود.
علائم پارکینسون
-لرزش
-سفتی عضلات وخشکی حرکات
-قامت خمیده
-بی نظمی حرکات بدن
-راه رفتن نامتناسب به حالتی که پاها به زمین کشیده می‌شوند و فاصله پاها نسبت به هم بیشتر از حالت طبیعی است
-مشکل در سخن گفتن
-از بین رفتن حالت طبیعی چهره(ثابت شدن صورت یا خیرگی چشم)
-اختلال در جویدن و بلع و آبریزش دهان
-افسردگی وعصبی بودن
-مشکلات در به خاطر سپردن یا به یادآوردن اطلاعات جدید از دیگر علایم بیماری است
*در حالیکه دو یا تعداد بیشتری از این علایم به ویژه در یک سمت بیشتر از سمت دیگر پدیدار شود بیماری پارکینسون تشخیصی است که مورد بررسی قرار می گیرد،مگر اینکه علایم دیگری همزمان وجود داشته باشد که بیانگر احتمال بروز بیماری دیگری باشد؛معمولا علائم پارکینسون ابتدا در یک سمت بدن ظاهر می شوند و با گذشت زمان به سمت دیگر بدن منتقل می‌شوند.
*این بیماری با چهار علامت اصلی مشخص می‌شود که به صورت ارتعاش دست و پا در حالت استراحت (لرزش بیمار همزمان با ارتعاش دست و پا در حالت استراحت)، آرام شدن و کندی حرکات، سختی حرکت و خشک شدن دست، پا و بدن و نداشتن تعادل بروز میکند.
علل ابتلا به پارکینسون
دلیل یا دلایل اصلی ابتلا به این بیماری هنوز ناشناخته است اما در سال های اخیر تحقیقات مختلف نشان دهنده ی تاثیر فاکتور هایی از جمله ژنتیک، عوامل محیطی و عادات تغذیه ای می باشد.
-جهش های ژنتیک خاص می تواند باعث ابتلای فرد به بیماری پارکینسون شود.
-حشره كش‌ها خطر ابتلا به این بیماری را افزایش می‌دهند.
-احتمال ابتلا به این بیماری در افراد مبتلا به دیابت نوع دو بیشتر است.
-ضربات مکرر به سر خطر ابتلا را افزایش می دهد.
-رژیم غذایی:مصرف زیاد چربی های حیوانی به عنوان یک عامل خطر ساز برای ابتلا به بیماری پارکینسون می باشد،در صورتی که حبوبات، آجیل، سیب زمینی، سبزیجات و گوجه این امکان را کمتر می سازد. رژیم غذایی مدیترانه‌ای كه شامل انواع سبزی، میوه و حبوبات است خطر ابتلا به بیماری پاركسیون را كاهش می‌دهد.
-این بیماری اغلب در سنین 50 تا 70 سالگی ایجاد می‌شود و میزان شیوع آن در مردان بیشتر از زنان است.
-استرس و شیوه نوین زندگی نیز این خطر را افزایش می دهد.
-کمبود اسیدفولیک و ویتامین DوB12در بروز این بیماری موثرند.
درمان
متاسفانه تاکنون درمانی برای این بیماری یافت نشده و درمان‌های موجود به منظور کاهش علایم، کنترل بیماری، جلوگیری از ناتوان شدن و از کار افتادگی بیمار مبتلا انجام می‌پذیرد. برای درمان بیماری پارکینسون از متدهای درمانی مختلفی استفاده می شود و به علت پیشرونده بودن سیر بیماری و کاهش تدریجی عملکرد فرد،توانبخشی این بیماران و بویژه کاردرمانی به عنوان عضوی از تیم درمان حائز اهمیت است.
نقش ورزش در بیماری پارکینسون
در این بیماران ورزش منظم از اهمیت فراوان برخوردار است چرا که کندی حرکت وسفتی عضلات باعث ایجاد مشکل برای این بیماران می گردد.کندی حرکت باعث ایجاد ناتوانی برای فرد می شود که بسیار نا خوشایند است، با ورزش منظم مشکلات حرکتی وکیفیت زندگی بیماران بهبود می یابد.
ورزش چه نقشی در بیماری پارکینسون دارد؟
در درمان بیماری پارکینسون ورزش مکمل سایر فعالیت های بدنی، داروها، عمل جراحی، فیزیوتراپی و کاردرمانی می باشد.
برنامه های ورزشی منجر به فعال ماندن و بهبود فعالیت های روزمره بیمار می گردند.قبل از شروع برنامه باید اهداف آن مشخص شود.بهتر است بیماران فعالیت بدنی خود را در زمان روشن بودن(بهبود علائم پس از مصرف دارو) انجام دهند.
چگونه ورزش باعث بهبود تفکر وحافظه می گردد؟
ورزش توانایی های مغز را افزایش می دهد؛ورزش می تواند به بهبود حافظه، توجه وتفکر کمک کند.فعالیت فیزیکی احتمالا باعث بهبود عملکرد قسمت هایی از مغز که مربوط به یادگیری است می شود.این اثر در مراحل اولیه بیماری آشکارتر است و موارد زیر باعث افزایش سودمندی ورزش می گردد:
بازخورد فیزیکی و کلامی
ایجاد انگیزه با تشویق
انجام اعمالی که نیاز به تمرکز بیشتری دارند، مانند راه رفتن وانجام یک آزمون حافظه بطورهمزمان
چه نوع ورزشی پیشنهاد می گردد؟
هیچ ورزشی بطور واضح بهتر از دیگری نمی باشد، مهم ترین نکته این است که بیمار از انجام ورزش لذت ببرد و آن را ادامه دهد.ورزش می تواند شامل ورزش های قلبی(دوچرخه سواری) و بلند کردن وزنه های سبک باشند.
*بیمار نباید بیش از اندازه ورزش کند و یا خود را در معرض افتادن قرار دهد.
چه ورزش هایی با توجه به شرایط خاص بیماری پیشنهاد می شود؟
1.تای چی: این ورزش به کنترل وضعیت بدن در حالت ایستاده کمک میکند، هم چنین می تواند با کنترل مرکز ثقل بدن باعث کاهش خطر و تعداد زمین خوردن ها می شود.
2.ورزش بر روی تردمیل یا اسکی فضایی: این ورزش ممکن است باعث بهبود راه رفتن، گام برداشتن ویا دویدن بیمار شود.همچنین ممکن است به بهبود سرعت، طول گام، تعادل و ریتم راه رفتن بیمار کمک کند. تنظیم سرعت وشیب تردمیل اثر بخشی آن را افزایش می دهد، گرچه باید مراقب زمین خوردن بیمار بود.
3.دوچرخه سواری: ممکن است به بهبود سرعت و طول گام ها هنگام راه رفتن کمک می کند.
***ذکر این نکته حائز اهمیت است که قبل از شروع هر گونه فعالیت ورزشی با پزشک خود مشورت کنید.