مجله سلامت

یائسگی به معنای قطع دائمی قاعدگی ها می باشد وبطور میانگین در 51 سالگی رخ می دهد.سن یائسگی بصورت ژنتیکی تعیین می گردد و تحت تاثیر نژاد، وضعیت اجتماعی-اقتصادی، سن شروع قاعدگی ها قرار نمی گیرد.

عواقب اصلی یائسگی، عمدتا با کمبود استروژن(یکی از هورمون ها که در تنظیم سیکل های قاعدگی و…نقش دارد و در سنین باروری توسط تخمدانها ترشح می شود.) در این دوران در ارتباط است.

نگرانی های مرتبط با سلامت در دوران یائسگی

1.گرگرفتگی و علائم وازوموتور

گرگرفتگی علت اصلی مراجعه زنان برای دریافت مراقبت در دوران یائسگی می باشد. گرگرفتگی علاوه بر اینکه سبب آشفتگی زنان در محیط کار و اختلال در فعالیت های روزمره می شود، خواب فرد را نیز به هم می ریزد.بسیاری از زنان دشواری در تمرکز و ناپایداری عاطفی را در این دوران گزارش می کنند.مکانیسم فیزیولوژیک که باعث گرگرفتگی می شود، بطور کامل شناخته نشده است.

تغییرات شیوه زندگی، می تواند به صورت بی خطر این علائم را کاهش دهد.بطور مثال زندگی در محیط خنک، تعداد حملات گرگرفتگی را کاهش می دهد؛بنا براین به زنانی که دچار این عوارض هستند توصیه می شود دمای اتاق را پایین نگه دارند و لباس نازک وسبک بپوشند.

در زنان سیگاری و زنان دچار اضافه وزن این علائم شدیدتر است، بنابراین توصیه می شود برای کاهش این علائم، زنان مبتلا به اضافه وزن، وزن خود را پایین بیاورند.هم چنین به زنان سیگاری توصیه می شود که سیگار خود را ترک کنند.

برخی زنان برای رهایی از این علائم به طب مکمل پناه می آورند.بطور مثال استفاده از استروژن های گیاهی مانند سویا را در برنامه خودمی گنجانند.

طب سوزنی در کاهش علائم موثر واقع می شود.

ورزش و تنفس سریع منظم، گرگرفتگی ها را بهبود می بخشد و مزایای بهداشتی دیگری از جمله کاهش استرس را نیز دارا می باشد.

به زنانیکه در آنها این علائم شدید است و با رعایت توصیه های بالا بهبود نمی یابند، توصیه می شود که به پزشک مراجعه نمایند تا در صورت عدم ممنوعیت،برای کاهش علائم از درمان های هورمونی بهره مند گردد.زنان باید از مصرف خودسرانه هورمون ها به دلیل عوارض وخیم ناشی از آن خودداری نمایند.

2.آتروفی ادراری-تناسلی

آتروفی ادراری-تناسلی منجر به خشکی واژن و خارش، سوزش ادرار، احساس فوریت در دفع ادرارو… می شود.برای درمان این عارضه به پزشک مراجعه کنید.تجویز کرم های موضعی این علائم را تا حد زیادی تخفیف می بخشد.

3.پوکی استخوان

پوکی استخوان به معنای کاهش توده ی استخوانی می باشد.عوامل خطر اصلاح ناپذیر این عارضه عبارتند از: سن بالا، سابقه خانوادگی، سابقه شکستگی قبلی استخوان، جثه کوچک، یائسگی زودرس.عوامل خطر اصلاح پذیر شامل:استعمال دخانیات، کمبود دریافت کلسیم و ویتامین دی و شیوه زندگی کم تحرک می باشد.

از اقدامات مهم برای پیشگیری و درمان پوکی استخوان در سنین یائسگی رعایت نکات زیر می باشد:

-رعایت رژیم غذایی غنی از کلسیم و ویتامین دی استفاده از مکمل.توصیه می شود زنان هر روز1500-1000میلی گرم کلسیم و800-400واحد ویتامین دی مصرف کنند.این مقادیر از طریق مجموعه ای از رژیم غذایی و مصرف مکمل ها کسب می شود.

-ترک سیگار

-ورزش و فعالیت منظم روزانه

4.سرطان پستان

سرطان پستان یکی از نگرانی های اصلی در زمینه سلامت زنان یائسه است وهم چنین شایعترین سرطان در زنان و دومین علت اصلی مرگ ناشی از سرطان محسوب می شود.

کاربرد طولانی هورمون درمانی در یائسگی، خطر بروز این سرطان را افزایش می دهد. انجام سالانه غربالگری ماموگرافیک، میزان مرگ و میر ناشی از سرطان پستان را کاهش می دهد.

پوکی استخوان (Osteoporosis) بیماری شایعی است که باعث ضعیف شدن استخوان ها شده و خطر شکستگی استخوان ها را افزایش می دهد. زمانیکه شما دچار پوکی استخوان هستید، با افتادن های عادی و یا ضربه های معمولی و یا در مراحل شدید حتی با یک سرفه ممکن است استخوان های شما بشکند. شکستگی های مربوط به پوکی استخوان معمولا در لگن، مچ دست و ستون فقرات رخ می دهد.

پوکی استخوان زمانی رخ می دهد که تولید استخوان های جدید با مرگ استخوان های قدیمی برابر نمی باشد.

پوکی استخوان در زنان و مردان و همه نژادهای مختلف انسان ها را رخ میدهد با اینحال افراد سفید پوست و زنان آسیایی (بخصوص زنان بعد از سن یائسگی) در خطر بیشتری برای ابتلا به این بیماری می باشند.

داروها، رژیم غذایی سالم و ورزش می توانند در پیشگیری و درمان این بیماری کمک نمایند.

علایم پوکی استخوان

پوکی استخوان معمولا در مراحل اولیه علامت خاصی ندارد و علایم آن کم کم یعد از اینکه بیماری پیشرفت کرد خود را نشان می دهند، بعضی از علایم شایع شامل:

• درد مفاصل
• مشکل در ایستادن
• مشکل در راست نشستن
• کوتاه شدن قد در گذر زمان
• آسان شکستگن استخوان با ضربات کم شدت

هرچند پوکی استخوان بخودی خود دردناک نبوده، اما شکستن استخوان در اثر پوکی استخوان دردناک می باشد، معمول ترین شکستگی استخوان در این بیماری شکستن استخوان های ستون فقرات می باشد.

دلایل ابتلا به پوکی استخوان و افراد در خطر پوکی استخوان

همانطور که گفتیم پوکی استخوان زمانی رخ می دهد که تولید استخوان های جدید با مرگ استخوان های قدیمی برابر نمی باشد، در این حالت تراکم استخوان شما کاهش یافته و شما دچار پوکی استخوان می شوید.عواملی که در ابتلا به این بیماری نقش ایفا می کنند، شامل پنج دسته خطرات و عوامل تغییر ناپذیر، سطح هورمونی، عوامل تغذیه ای، مصرف داروهای استروئیدی و سایر دارو ها و سبک زندگی می شوند.

خطرات و عوامل تغییر ناپذیر و پوکی استخوان

• جنسیت شما، زنان بیشتر از مردان در خطر ابتلا به این بیماری هستند.
• سن، افراد مسن بیشتر از دیگران در خطر این بیماری می باشند.
• نژاد، افراد سفیدپوست و همچنین آسیایی ها در خطر بیشتری قرار دارند.
• سابقه خانوادگی، ابتلا پدر و مادر و خواهر و بردار به پوکی استخوان خطر ابتلای شما را نیز افازیش می دهد.
• جثه شما، افرادیکه جثه کوچکی دارند در خطر بیشتری برای ابتلا به بیماری قرار دارند، چراکه ممکن است ساخت استخوان در این افراد کم تر باشد.

سطوح هورمونی و پوکی استخوان

• هورمون های جنسی، کاهش سطح هورمون استروژن در یائسگی یکی از مهم ترین عوامل ابتلا به پوکی استخوان می باشد. همچنین سطح استروژن در خانم ها هنگام درمان با بعضی از شیوه های درمان سرطان نیز کاهش می یابد. در مردان، سطح تولید تستوسترون در گذر زمان کاهش می یابد و همچنین بعضی از انواع درمان های سرطان پروستات نیز باعث کاهش سطح تستوسترون می شود، این کاهش سطح هورمون های جنسی در زنان و مردان می تواند باعث ضعیف شدن استخوان ها گردد.
• مشکلات تیروئیدی، مقدار زیاد هورمون تیروئید می تواند باعث ضعف استخوانی شود. زمانی هورمون تیروئید خون شما زیاد است که شما تیروئید پرکار داشته و یا میزان زیادی دارو برای درمان کم کاری تیروئید دریافت می نمایید.
• سایر غدد، پوکی استخوان با بیماری های غدد دیگر از جمله پاراتیروئید پرکار و غدد آدرنال نیز در ارتباط می باشد.

عوامل تغذیه ای و پوکی استخوان

• کمبود دریافت کلسیم، این کمبود در صورتیکه طولانی مدت باشد می تواند باعث ابتلا به پوکی استخوان شود. 
• اختلالات خوردن، افردایکه دچار بیماری کم اشتهایی هستند، در خطر بیشتری برای ابتلا به پوکی استخوان می باشند. دریافت غذای کم می تواند میزان کلسیم در بدن را کاهش دهد. همچنین بی اشتهایی می تواند باعث توقف قاعدگی در زنان و به طبع آن افزایش خطر ابتلا به پوکی استخوان هستند.
• جراحی دستگاه گوارش، افرادیکه با جراحی سایز معده خود را کاهش داده، عمل بای پس معده انجام می دهند و یا بخشی از روده را بر میدارند، درخطر بیشتری برای ابتلا به پوکی استخوان می باشند.

اکثر درمان هایی که برای پوکی استخوان انجام می شوند در جلوگیری از کاهش تراکم استخوان و پیشگیری از شکستگی استخوان مفید می باشند. بعضی از انواع پوکی استخوان با رژیم غذایی و تغییرات سبک زندگی قابل مدیریت می باشند. سایر روش های درمانی استفاده از دارو بوده که باید توسط پزشک تجویز شود. این درمان ها می توانند شامل:

سه عامل برای حفظ سلامت استخوان ها بسیار مهم می باشند، این عوامل شامل دریافت میزان مناسب کلسیم، دریافت میزان مناسب ویتامین D و ورزش منظم هستند. روش های پیشگیری از پوکی استخوان و رعایت این سه عامل مهم شامل:

سبک زندگی و پوکی استخوان

• کم تحرکی، افرادیکه تمام مدت نشسته بوده و کم تحرک هستند، در خطر بیشتری برای ابتلا به بیماری پوکی استخوان می باشند.
• افراد الکلی، مصرف منظم الکل می تواند خطر ابتلای شما به بیماری پوکی استخوان را افزایش دهد.
• سیگار کشید، هرچند دلیل اصلی تاثیر سیگار بر پوکی استخوان معلوم نیست، اما تحقیقات نشان می دهند که پوکی استخوان و مصرف سیگار با هم مرتبط می باشند.

تشخیص پوکی استخوان

تراکم استخوان شما یا تست های مربوط به این بیماری از جمله تست با اشعه ایکس مشخص می شود. افراد بالای ۶۵ سال، افراد یائسه، مبتلایان به بیماری های تیروئید، کبد، کلیه، دیابت نوع ۱ و افرادیکه سابقه این بیماری را در خانواده شان دارند باید تست تراکم استخوان انجام دهند.

درمان پوکی استخوان

اکثر درمان هایی که برای پوکی استخوان انجام می شوند در جلوگیری از کاهش تراکم استخوان و پیشگیری از شکستگی استخوان مفید می باشند. بعضی از انواع پوکی استخوان با رژیم غذایی و تغییرات سبک زندگی قابل مدیریت می باشند. سایر روش های درمانی استفاده از دارو بوده که باید توسط پزشک تجویز شود. این درمان ها می توانند شامل:

• ورزش هایی که باعث تقویت ماهیچه ها می شوند
• ترک سیگار
• داروهای درمان پوکی استخوان همچون و همچنین بعضی از انواع هورمون ها
• تزریق داروهایی برای خانم ها که خطر شکستگی را کاهش می دهند
• اجتناب از مصرف الکل
• مکمل های حاوی کلسیم و ویتامین D

معنویت یکی از ابعاد وجودی انسان است که در هنگام بروز بحران و استرس به شکل آشکار بروز پیداکرده و سبب ایجـاد معنا در  زندگـی می گردد و قدرت فـرد در رویارویی با مشکلات را افزایش  می دهد.

درسالمندان  نیازهای معنوی به طور چشمگیری افزایش می یابد. در پژوهش های اخیر  نشان داده شده است که نیازهای معنوی بشر در برابر خواسته ها و نیازهای مادی قدعلم کرده و اهمیت بیشتری پیدا کرده است و  چنین به نظر می رسد که مردم جهان، امروزه بیشتر از پیش به معنویت و مسائل معنوی گرایش دارند.

سلامت معنوی، یکی  از  ابعاد  مهم  سلامتی  در  انسان  است  که  موجب  ارتباط  هماهنگ  در  بین  نیروهای  درونی می­شود.  سلامت  معنوی،  حاصل  تجربه  معنوی  انسان  در  دو  چشم  انداز  مختلف  است؛  یکی  چشم  انداز  سلامت مذهبی  است  که  بر  چگونگی  درک  افراد  از  سلامتی  در  زندگی  معنویشان  هنگامی  که  با  قدرتی  بالاتر  ارتباط دارند، متمرکز بوده و دیگری چشم انداز سلامت وجودی است که بر نگرانی های اجتماعی و روانی افـراد متمرکز می باشد و در مـورد اینکه افراد چـگونه با خـود، جامعـه یا محیط شان سازگـار می شوند، بحث می نماید. سلامت معنوی باعث ارتباط هماهنگ بین نیروهای داخلی شده و با ویژگی­هایی مثل ثبات در زندگی، آرامش، تعادل، احساس ارتباط مطلوب و نزدیک با خود، خدا و محیط مشخص می گردد. مطالعات نشان می دهد افرادی که از سلامت معنوی برخوردار هستند، افرادی توانمند، قوی، دارای قدرت خود کنترلی و حمایت اجتماعی بیشتر می باشند. منابع موجود در حوزه سلامت، به طور فرآیندهای درحال برجسته کردن معنویت و مراقبت معنوی و اهمیت آن در بیماری انسان ها می باشند.

سلامت معنوی در سالمندان  باعث یکپارچگی وتمامیت فرد شده و سبب می شود تا زندگی هدفدار  معنادارشود. افرادی که سلامت معنوی آنها تقویت می­ شود به طور مؤثرتری می توانند با  بیماری و  شرایط  جدید  زندگی خود سازگار شده وحتی مراحل آخر بیماری و زندگی خود را به خوبی بگذرانند.

سازمان جهانی بهداشت، مراقبت تسکینی از بیمار را به عنوان یک راهکار برای ارتقای کیفیت زندگی بیماران مبتلا به بیماری های صعب العلاج و خانواده های آنان توصیف کرده است.این مراقبت با تشخیص بیماری آغاز می شود و در طول بیماری ادامه می یابد. مراقبت تسکینی کیفیت زندگی بیماران مبتلا به بیماری های تهدید کننده زندگی و خانواده آن ها را ارتقا می بخشد و هدف آن تسکین رنج از طریق تعیین، ارزیابی و تسکین درد و سایر مشکلات جسمی، روانی-اجتماعی ومعنوی است.

بسیاری از بیماری ها در فرایند مراقبتی خود نیازمند استفاده از مراقبت طب تسکینی هستند. بر اساس گزارش سازمان جهانی بهداشت، بیماران نیازمند استفاده از مراقبت های تسکینی شامل بیماری های قلبی عروقی، سرطان، بیماری مزمن ریوی، ام اس، پارکینسون، آرتریت روماتوئید، بیماری نورولوژیک، ناهنجاری مادرزادی و سل مقاوم به درمان ممکن است نیازمند به استفاده از مراقبت تسکینی باشند.

مراقبت تسکینی می تواند از طریق الگوهای مختلفی به بیمار ارائه شود از جمله: مراقبت تسکینی مبتنی بر بیمارستان، مراقبت تسکینی مبتنی بر مراکز هاسپیس و مراقبت تسکینی مبتنی بر منزل.

مراقبت تسکینی در منزل:

مطالعات نشان داده طب تسکینی در منزل تاثیرات بسیار مفیدی در ابعاد جسمی، روحی و روانی، اجتماعی و اقتصادی بیماران دارد و باعث کاهش هزینه های نظام سلامت، کوتاه شدن مدت بستری، کاهش عوارض بستری و پیشگیری از بستری مجدد بیماران می شود.از طرف دیگر اکثر مردم ترجیح می دهند خدمات مراقبتی را در منزلشان و در کنار خانواده خود دریافت کنند.سازمان جهانی بهداشت، مراقبت تسکینی را به عنوان یکی از اجزای اصلی تشکیل دهنده نظام سلامت در دنیا معرفی کرده است.

نظام سلامت ايران با آمار فزاينده بيماران مزمن،كمبود نيروي انساني و تخـت هـاي مراقبـت ويژه در مراکز سلامت خود مواجه است. اکثر افراد مبتلا به بیماری های صعب العلاج در کشور ایران، در روزهای آخر عمر مکررا بستری می شوند و با وجود کمبود تخت های بیمارستانی باعث اشغال تخت ها می شوند و در نهایت بسیاری از این بیماران روی تخت های بیمارستان و در بخش های ویژه فوت می کنند،در حـالي كه در بسياري از موارد، بستري بيماران صعب العلاج در بخشهاي ويژه تأثيري در بهبود بيمار نـدارد و بـه عنوان يك مراقبت بيهوده در نظر گرفته ميشود؛از طرفـي، بسـياري از اين بيماران ترجيح ميدهند كه روزهاي آخر عمر را در ميان خانواده و در تمـاس نزديـك بـا بسـتگان خـود سپري كنند. لذا با توجه به شيوع زياد بيماريهـاي مـزمن و صـعب العـلاج، رشـد فزاينـده پديـده سالمندي، محدوديت تخت هاي ويژه، منابع انساني، مالي و تجهيزاتي در مراكز درماني و بـا عنايـت بـه فوايـد بيشمار استفاده از مراقبت تسكيني مبتني بر منزل، مسؤولان نظام سلامت ميبايست اين شيوه مراقبتي را به عنوان يكي از اولويت هاي مهم نظام سلامت در نظر بگيرند تا بيماران بتوانند در طي فرايند بيماري و همچنين روزهاي آخر عمر، در كنار خانواده زندگي با كيفيت و مرگي آرام را تجربه كنند.

طب تسکینی در حقیقت درمان های اختصاصی برای درمان افرادی می باشد که قابل درمان نبوده و با بیماری های صعب العلاج درگیر هستند. هدف اولیه این درمان در حقیقت فراهم آوردن کیفیت زندگی مناسب برای افراد می باشد، بنابر این باید شرایطی فراهم کرد که بیمار قادر باشد تا حد امکان در خانه خود وشرایطی که خود می پسندد، باقیمانده عمرش را بگذراند، درحالیکه تمام اقدامات درمانی، پرستاری، روانی و روحی برای بهبود شرایط خود را دریافت کرده است.

به ضایعات و زخم های دردناک در سطح داخلی معده یا اثنی عشر (ابتدای روده کوچک) که به دلیل اختلال در ترشح اسید معده ایجاد می شود، زخم معده می گویند. این عارضه هر ساله تعداد زیادی از افراد در سراسر جهان را درگیر کرده و مشکلات زیادی را برای آنان به وجود می آورد. عوامل مختلفی در ایجاد زخم معده دخیل هستند. مهم ترین و اصلی ترین عامل بیماری، باکتری هلیکوباکتر می باشد که با ورود به دهان و سپس سیستم گوارشی، به مخاط معده آسیب وارد می کند. در نتیجه بخشی از مقاومت مخاط از بین رفته و در برابر اسید معده آسیب پذیر می شود. علاوه بر این باکتری، مصرف خودسرانه برخی داروها بدون مشورت پزشک، در ایجاد این عارضه بی تاثیر نیست. زخم معده علائم مشخصی دارد که شاخص ترین آن درد معده می باشد. این درد بیشتر در زمانی که معده خالی می باشد مثلا نیمه شب یا بین وعده های غذایی دیده می شود. در این زمان ترشح اسید معده به مخاط معده آسیب وارد می کند و علاوه بر ایجاد درد موجب سوزش سر دل نیز می شود. در این حالت زخم در مراحل ابتدایی بوده و در صورت مراجعه به پزشک، درمان آن ساده تر است. با پیشرفت زخم معده علاوه بر علائم ذکر شده فرد دچار تهوع و استفراغ نیز می شود که دلیل آن انسداد گوارشی به دلیل زخم های معده می باشد. اگر زخم ها در این مرحله مورد مراقبت و توجه قرار نگیرند، امکان خونریزی زخم ها فراهم شده و این خون توسط معده هضم و سیاه رنگ می شود. گاهی این خون به شکل استفراغ خونی خود را نشان داده و گاهی موجب سیاه شدن رنگ مدفوع می گردد. این دو علامت زخم معده بسیار هشدار دهنده هستند و در صورت مشاهده حتما باید به پزشک مراجعه کرد. در غیر این صورت زخم ها عمیق و عمیق تر شده تا در دیواره معده و روده به سوراخ تبدیل شود. در این مرحله اسید معده از سوراخ ها خارج و موجب ایجاد مشکلات جدی و برخی بدخیمی ها مثل سرطان معده و دردهای ناگهانی، سخت و طولانی می شود. احساس سیری و سنگینی در معده و همچنین کاهش وزن زیاد در زمان کوتاه نیز از سایر علائم این عارضه می باشند.

ابتلا به زخم معده بیشتر در بزرگسالان دیده می شود ولی افراد سالمند، افرادی که سبک زندگی سالمی نداشته و از دخانیات استفاده می کنند و همچنین افرادی که زندگی پر استرسی دارند بیشتر در معرض این عارضه هستند.

پیشنهاد می‌شود که در صورت بروز این بیماری در سالمندان حتما از یک پرستار سالمند استفاده شود تا نگهداری و مراقبت از سالمند را بر عهده بگیرد. پرستار سالمند داروی شخص سالمند را در زمان معین به او می‌دهد. مراجعه و ویزیت توسط پزشک را یاد آوری می‌کند و از همه مهم تر با طبخ غذاهای سالم و مفید به درمان سریع تر این بیماری کمک شایانی خواهد کرد.

از آنجایی که خانواده‌های امروزی همگی مشغول کار در بیرون از منزل هستند، لذا بهره گیری از یک پرستار سالمند مجرب و متخصص می‌تواند کمک زیادی به خانواده کند.

درمان

اولین قدم برای درمان بیماری برطرف کردن عامل ایجاد کننده آن است. مثلا اگر باکتری عامل ایجاد بیماری باشد پزشک با تجویز آنتی بیوتیک درمان را آغاز می کند. همچنین داروهایی برای کنترل درد (داروهای کاهنده میزان اسید معده) نیز برای بیمار تجویز می شود. اگر وضعیت بیمار حاد باشد و به درمان دارویی جوابگو نباشد، روش های آندوسکوپی و جراحی برای ترمیم زخم ها مورد استفاده قرار می گیرد. مهم ترین وظیفه بیمار جهت بهبودی، رعایت رژیم غذایی مناسب می باشد. پزشکان به این بیماران توصیه می کنند تا معده خالی نباشد و حجم غذای مصرفی کمتر و تعداد وعده ها بیشتر شود. دور بودن از محیط های پر استرس و اجتناب از نگرانی و ناراحتی نیز در روند بهبودی بسیار تاثیرگذار است. علاوه بر این برخی مواد غذایی مثل غذاهای اسیدی و ترش، غذاهای شور، غذاها و نوشیدنی های داغ یا گازدار، چای، قهوه، گوشت قرمز نیز کمتر مورد استفاده قرار گیرد. استعمال دخانیات و مصرف الکل باید از برنامه روزانه حذف شود. رعایت اصول بهداشتی زمان خوردن و آشامیدن نیز بسیار مهم می باشد. لازم به ذکر است که این افراد از مصرف خودسرانه داروها اجتناب کنند و در مورد مصرف هر دارویی با پزشک خود مشورت کنند.