علت ترش کردن معده و روش های جلوگیری از آن

ترش کردن معده

ترش کردن معده اصطلاحی است که برای بسیاری از اختلالات گوارشی استفاده می شود. علائم شایع ترش کردن معده عبارتند از:

• تهوع
• گاز بیش از حد که باعث نفخ و آروغ زدن می شود
• سوزش معده
• استفراغ
• برگشت اسید معده
• سوء هاضمه

خوشبختانه ترش کردن معده معمولا موقتی است و بسیاری از داروهای خانگی موثر وجود دارند که می توانند به سرعت به کاهش درد و ناراحتی ناشی از آن کمک کنند. به عنوان مثال، جوش شیرین با خنثی کردن اسید معده که باعث سوء هاضمه یا رفلاکس معده می شود، کمک می کند تا ناراحتی معده از بین برود. زنجبیل، آلوئه ورا یا آب سیب زمینی برای کمک به کاهش التهاب ناشی از یک زخم یا عفونت معده مفید است.

اگر علائم شما با روش های طبیعی برای از بین بردن ناراحتی معده کم نشد، ممکن است یک بیماری گوارشی مزمن مانند سندرم روده تحریک پذیر، بیماری التهابی روده یا بیماری ریفلاکس معده به مری (GERD) داشته باشید. این ها مسائل گوارشی پیچیده تر هستند و برای درمان بهتر است با پزشک مشورت کنید.

علائم ترش کردن معده

ترش کردن معده به طور معمول ۳ نشانه در دستگاه گوارش فوقانی دارد. شما می توانید همه آن ها را هم زمان با ترش کردن معده تجربه کنید و یا به صورت مجزا هر کدام از آن ها را داشته باشید.

• تهوع: تهوع یکی از علائم شایع ترش کردن معده است. احساس تهوعی که معمولا قبل از استفراغ به سراغتان می آید می تواند با بسیاری از مشکلات گوارش دیگر نیز بروز پیدا کند. تهوع همیشه به استفراغ منتهی نمی شود، اما احساس ناخوشایند در معده است که می تواند به مدت طولانی و مداوم وجود داشته باشد.
• استفراغ: برگرداندن غذا زمانی اتفاق می افتد که عضلات پایانی مری محتویات معده را از آن خارج می کنند و توانایی نگهداری آن ها را در معده ندارند. در این حالت غذاهای هضم نشده به همراه اسید معده به گلو و دهان شما باز می گردند. اصطلاح ترش کردن معده معمولا با این اتفاق به کار برده می شود. این بازگشت غذا باعث می شود در دهان احساس ترش و تلخی داشته باشید.
• نفخ: نفخ معده زمانی رخ می دهد که گاز در روده فوقانی ساخته شده و به شما احساس پر بودن و ورم شکم را می دهد. نفخ بیش از حد می تواند شکم شما را بزرگتر کرده و یکی از دلایل درد شکم باشد. نفخ معده باعث می شود ترش کنید و آروغ بزنید.

ترش کردن معده زمانی رخ می دهد که اسید معده شما به مری (مری یک لوله عضلانی متصل کننده گلو و معده شما به هم می باشد) بازگردد. رایج ترین علامت ترش کردن یا رفلاکس معده، احساس سوزش در قفسه سینه است که به سوزش معده معروف است. علائم دیگر ممکن است شامل طعم غذای ترش یا برگردانده شده در پشت دهان شما باشد.

ترش کردن معده به عنوان رفلاکس معده (مری) شناخته می شود. اگر بیش از دو بار در هفته آن را تجربه کنید، ممکن است به بیماری رفلاکس معده (مری) مبتلا باشید. علائم رفلاکس معده علاوه بر سوزش معده مکرر، مشکل در بلع، سرفه یا خس خس سینه و درد قفسه سینه است.

بیشتر افراد گاه به گاه دچار رفلاکس اسید معده و دل درد می شوند اما رفلاکس معده یک بیماری جدی تر است که حدود ۲۰ درصد آمریکایی ها را درگیر کرده است. نتایج مطالعات منتشر شده در این زمینه در مجله Digestive Diseases and Sciences نشان می دهد که میزان ابتلا به بیماری رفلاکس یا ترش کردن معده در حال افزایش است.

از این رو بهتر است درباره اقداماتی که می توانید برای جلوگیری از رفلاکس اسید و سوزش معده انجام دهید، اطلاعات کسب نمایید. تغییر سبک زندگی، دارو یا جراحی ممکن است به شما کمک کند تا تسکین پیدا کنید.

عوامل موثر در ایجاد رفلاکس اسید و سوزش سر دل (معده)

هرکسی می تواند رفلاکس اسید و سوزش سر دل را به صورت گاه به گاه تجربه کند. به عنوان مثال، ممکن است این علائم را پس از غذا خوردن با سرعت زیاد تجربه کنید. همچنین ممکن است بعد از مصرف غذاهای پرادویه یا غذاهای پرچرب متوجه بروز علائم رفلاکس معده شوید.

افراد زیر بیشتر از سایرین احتمال دارد که به رفلاکس یا ترش کردن معده دچار شوند:

• افرادی که دارای اضافه وزن یا چاقی هستند
• مادران باردار
• افرادی که دیابت دارند
• افراد سیگاری

وجود برخی اختلالات در غذا خوردن، مانند بی اشتهایی و پرخوری عصبی، نیز ممکن است در برخی موارد در سوزش سر دل نقش داشته باشد. Jacqueline L. Wolf, M.D.، استادیار پزشکی دانشکده پزشکی هاروارد می گوید: “افرادی که دچار استفراغ شده و یا در گذشته این مشکل را تجربه کرده باشند بیشتر به مسئله رفلاکس معده دچار می شوند”.

تغییر سبک زندگی برای جلوگیری از ترش کردن معده

معمولاً با اتخاذ چند تغییر در شیوه زندگی می توان از موارد گاه به گاه یا خفیف رفلاکس اسید معده جلوگیری کرد. به عنوان مثال:

• تا سه ساعت بعد از خوردن غذا از خوابیدن خودداری کنید. برخی افراد پس از صرف وعده ناهار عادت به خواب کوتاه مدت یا به اصطلاح چرت بعد از ظهر دارند، دقت داشته باشید که در صورت مشاهده علائم ترش کردن معده باید از این کار خودداری کنید. همچنین فاصله زمانی حدود ۳ ساعت بین وعده شام و خواب علاوه بر کاهش و از بین بردن علایم رفلاکس معده مزایای سلامتی فراوانی چون داشتن وزن ایده آل، خواب خوب و … را دارد.
• در طول روز وعده های غذایی کم حجم تری را به طور مکرر بخورید، یعنی به جای مصرف سه وعده غذایی پر حجم، پنج وعده غذایی با حجم کمتر مصرف کنید. این موضوع باعث می شود که معده شما از کشش غذا و اسید به سمت بالا (مری) جلوگیری کند و کمتر دچار رفلاکس اسید معده شوید.
• لباس های گشاد بپوشید تا از وارد آمدن فشار روی شکم خود جلوگیری کنید.
• اضافه وزن خود را از بین ببرید. اضافه وزن باعث فشار بیشتر بر روی معده و از این رو هدایت مواد غذایی و اسید معده به سمت مری می شود، با کاهش وزن و رسیدن به وزن ایده آل خود در عین بهره مندی از مزایای فراوان سلامتی و زیبایی، می توانید از رفلاکس معده نیز جلوگیری کنید.

• سیگار کشیدن را ترک کنید. شما قبلا می دانستید که با ترک سیگار می توانید از ابتلا به بیماری هایی چون سرطان و ناراحتی های قلبی خودداری کنید، جالب است بدانید که با این کار از سوزش سر دل یا ترش کردن معده نیز جلوگیری می کنید، چرا که سیگار کشیدن علایم این نوع ناراحتی معده را تحریک می کند.
• با قرار دادن بلوک های چوبی در زیر پایه های تخت، سر تخت خود را شش تا هشت اینچ بالا ببرید. استفاده از بالابرهای تخت خواب گزینه دیگری برای انجام این کار است. در صورتی که به هنگام خواب، ارتفاع سر کمتر از ارتفاع بدن شما باشد، نیروی جاذبه محتویات معده یعنی مواد غذایی و اسید معده را به سمت مری شما کشانده و به ایجاد رفلاکس معده کمک خواهد کرد.

همچنین چندین نوع غذا می توانند باعث رفلاکس اسید و سوزش معده شوند. به احساس خود پس از خوردن غذاهای مختلف بسیار توجه کنید. برای این کار حتی می توانید در یک دفترچه یادداشت کوچک لیست غذاهایی را که پس از خوردن آنها دچار رفلاکس معده می شوید را یادداشت کنید تا در آینده مجددا با خوردن آنها دچار مشکل نشوید. عوامل آغازگر ترش کردن معده شما ممکن است شامل مصرف موارد زیر باشد:

• غذاهای چرب یا سرخ شده
• الکل
• قهوه
• نوشیدنی های گازدار، مانند نوشابه
• شکلات
• سیر
• انواع پیاز
• میوه های خانواده مرکبات
• انواع نعناع به خصوص نعناع تند
• سس گوجه فرنگی

اگر پس از خوردن برخی غذاها دچار رفلاکس اسید معده یا ترش کردن معده شدید، اقدامات لازم را برای جلوگیری از مصرف آنها انجام دهید.

داروهای موثر برای درمان مشکل ترش کردن معده

بسیاری از افراد می توانند علائم رفلاکس معده یا سوزش سر دل خود را با تغییر سبک زندگی برطرف کنند. ممکن است افراد دیگر برای جلوگیری یا درمان رفلاکس اسید و سوزش معده به داروهایی نیاز داشته باشند. پزشک شما ممکن است داروهای بدون نسخه یا نسخه ای مانند موارد زیر را برای کاهش و از بین بردن علایم ترش کردن معده توصیه کند:

• آنتی اسیدها، مانند کربنات کلسیم (Tums)
• مسدود کننده های گیرنده H2، مانند فاموتیدین (Pepcid AC) یا سایمتیدین (Tagamet HB)
• محافظ های مخاطی، مانند سوکرالفات (کارافات)
• مهارکننده های پمپ پروتون، مانند رابپرازول (Aciphex)، دکسلان سوپرازول (دگزیلانت) و ایزومپرازول (نکسیوم)

نکته ای در مورد بازدارنده های پمپ پروتون

مهار کننده های پمپ پروتون موثرترین روش های درمانی رفلاکس اسید مزمن هستند. آنها معمولاً بسیار ایمن بوده و تولید اسیدهای معده در بدن شما را کاهش می دهند. برخلاف برخی از داروهای دیگر، شما فقط باید یک بار در روز این نوع داروها را مصرف کنید تا از بروز علائم ترش کردن معده جلوگیری نمایید.

همچنین استفاده از مهار کننده های پمپ پروتون به صورت طولانی مدت اثرات منفی دارد. با گذشت زمان، آنها می توانند ویتامین B12 را در بدن شما تخلیه کنند. از آنجا که اسید معده یکی از سیستم های دفاعی بدن در برابر عفونت است، مهار کننده های پمپ پروتون همچنین می توانند خطر ابتلا به عفونت و شکستگی استخوان را افزایش دهند. به طور ویژه، مهار کننده های پمپ پروتون می توانند خطر شکستگی مفصل ران، ستون فقرات و مچ دست شما را افزایش دهند. همچنین این نوع داروها گران قیمت هستند و اغلب ماهانه بیش از ۱۰۰ دلار بایستی برای تهیه آنها هزینه کنید.

عمل جراحی برای درمان مشکل ترش کردن معده

جراحی فقط در موارد نادر رفلاکس اسید و سوزش معده ضروری است. رایج ترین جراحی که برای درمان ترش کردن معده استفاده می شود روشی است که با عنوان فوندوپلیکاسیون نیسن (Nissen fundoplication) شناخته می شود. در این روش، پزشک جراح بخشی از معده شما را بلند کرده و آن را در اطراف محل اتصال معده و مری شما محکم می کند، این کار به افزایش فشار در اسفنکتر تحتانی مری (LES) کمک می نماید.

این عمل جراحی با لاپاراسکوپ انجام می شود که بعد از انجام آن باید یک تا سه روز در بیمارستان بمانید. عوارض ناشی از جراحی در این نوع عمل نادر است و نتایج آن بسیار موثر می باشد. با این حال، جراحی ممکن است منجر به افزایش نفخ و نفخ شکم یا مشکل در بلع شود.

سخن پایانی

اگر به طور منظم دچار رفلاکس اسید یا ترش کردن معده می شوید، این مسئله را با پزشک خود در میان بگذارید. پزشک ممکن است برای جلوگیری از علائم رفلاکس معده شما تغییر سبک زندگی را توصیه کنند. به عنوان مثال، او ممکن است به شما توصیه کنند که وعده های غذایی کمتری بخورید، بعد از غذا خوردن چند دقیقه به حالت ایستاده باقی بمانید یا غذاهای خاصی را از رژیم غذایی خود بکار ببرید. همچنین ممکن است شما را به کاهش وزن یا ترک سیگار ترغیب کند.

اگر تغییر در سبک زندگی علائم ترش کردن معده شما را تسکین ندهد، پزشک ممکن است داروهای بدون نسخه یا نسخه ای که در بالا به طور مفصل به آنها اشاره شد را به شما توصیه کند. در موارد نادر، ممکن است برای درمان این مشکل نیاز به جراحی داشته باشید که نیازی به نگرانی در مورد عوارض این نوع جراحی وجود ندارد چرا که بروز عوارض ناشی از جراحی در آن نادر است.